Samhain to celtyckie święto obchodzone na przełomie października i listopada, oznaczające koniec lata i początek zimy. Było to jedno z najważniejszych świąt w kalendarzu celtyckim, podczas którego wierzono, że granica między światem żywych a zaświatami zaciera się. Obchody Samhain obejmowały rytuały mające na celu ochronę przed złymi mocami, takie jak przebieranie się w kostiumy, rozpalanie ognisk i składanie ofiar. Celtowie oddawali również cześć swoim przodkom, zapalając świece i zostawiając im ofiary. Wiele tradycji związanych z Samhain przetrwało do czasów współczesnych w formie święta Halloween, obchodzonego 31 października. Samhain było ważnym świętem nie tylko w Irlandii, ale także w innych regionach zamieszkanych przez Celtów, takich jak Szkocja i części Francji. Współcześnie jest ono obchodzone przez niektórych neopogan jako święto duchowe i religijne, podczas którego odprawiane są rytuały mające na celu uhonorowanie przodków i duchów.

Historia

Samhain było jednym z najważniejszych świąt w kalendarzu przedchrześcijańskiej Irlandii i Wielkiej Brytanii. Obchodzone w nocy z 31 października na 1 listopada, oznaczało koniec roku celtyckiego i początek zimy. Dla starożytnych Celtów był to moment, gdy granica między światem żywych a zmarłych stawała się najbardziej płynna, umożliwiając kontakt z przodkami. Święto to łączyło w sobie aspekty religijne z praktycznymi – był to czas zbiorów, uboju zwierząt hodowlanych na zimę i przygotowań do nadchodzącej pory zimowej. Wielkie ogniska płonęły na wzgórzach, służąc zarówno celom rytualnym, jak i praktycznym – ogień miał odstraszać złe duchy i zapewniać ochronę w nadchodzących ciemnych miesiącach. Z czasem, wraz z chrystianizacją, elementy Samhain zostały włączone do chrześcijańskich świąt Wszystkich Świętych i Zaduszek, jednak wiele pierwotnych tradycji przetrwało w formie ludowych zwyczajów, ostatecznie ewoluując także w znane nam dziś Halloween.

Tradycje i obrzędy

Obchody Samhain były bogate w symboliczne rytuały i tradycje, z których wiele przetrwało do dziś w zmienionej formie. Głównym elementem święta było rozpalanie wielkich ognisk, tak zwanych „bonefires”, wokół których gromadziła się cała społeczność. Ogień ten miał znaczenie oczyszczające i ochronne – każda rodzina zabierała płomień do swojego domu, aby rozpalić nowe, błogosławione ognisko domowe na nadchodzącą zimę. W tę noc szczególną rolę odgrywała wróżba i dywinacja. Młodzi ludzie wróżyli sobie z jabłek i orzechów, próbując przewidzieć swoją przyszłość, szczególnie w sprawach miłosnych. Ludzie często przebierali się, wierząc, że pomoże im to uniknąć niepożądanej uwagi ze strony duchów. W domostwach wydrążone rzepy (później zastąpione przez dynie) z wyciętymi twarzami i świecą w środku stawiano w oknach, aby odstraszyć złe duchy i jednocześnie wskazać drogę przyjaznym duszom przodków. Ważnym elementem było też składanie ofiar – zostawiano jedzenie na progach domów i na rozstajach dróg dla duchów i istot z zaświatów. W wielu regionach praktykowano także rytualne obchodzenie pól w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, co miało zapewnić ochronę i płodność ziemi w nadchodzącym roku. Druidzi przeprowadzali ceremonie dziękczynienia za plony i składali ofiary, aby zapewnić pomyślność w nowym cyklu rocznym. Wierzono, że w tę noc szczególnie aktywne są także wróżki i istoty z zaświatów, dlatego podejmowano środki ostrożności, takie jak posypywanie progów solą czy zawieszanie gałązek jarzębiny nad drzwiami.

Magiczne korespondencje

Samhain, jako święto o głębokim znaczeniu magicznym i duchowym, posiada szereg tradycyjnych korespondencji, które wzmacniają jego symbolikę i są wykorzystywane w rytuałach oraz obrzędach. Kolory związane z tym świętem to przede wszystkim czerń symbolizująca noc i zaświaty, głęboka czerwień reprezentująca krew i więzy rodzinne, oraz złoto i pomarańcz – kolory jesiennych liści i zachodzącego słońca. Rośliny szczególnie kojarzone z Samhain to jabłoń – symbol nieśmiertelności i mądrości, jarzębina służąca do ochrony, dynia jako latarnia dla duchów, a także cis – drzewo śmierci i odrodzenia. Zioła i kadzidła używane podczas obrzędów to między innymi szałwia, rozmaryn, piołun oraz korzeń kozłka lekarskiego, znane ze swoich właściwości oczyszczających i ułatwiających kontakt z zaświatami. Kamienie i kryształy odpowiednie na ten czas to przede wszystkim czarny obsydian zapewniający ochronę i pomagający w podróżach między światami, onyks wspierający w pracy z przodkami, oraz kwarc dymny ułatwiający komunikację z duchami. Z żywiołów najsilniej związany z Samhain jest element wody, symbolizujący granicę między światami, oraz ziemia reprezentująca przodków i cykliczność natury.

Współczesne obchody

Współczesne obchody Samhain są nierozerwalnie związane z Halloween, choć te dwa święta, mimo wspólnych korzeni, znacząco się od siebie różnią. Halloween, wywodzący się z tradycji Samhain, ewoluował w kierunku świeckiej zabawy, podczas gdy Samhain zachował swój duchowy charakter. W wielu krajach zachodnich te dwa święta często nakładają się na siebie, tworząc interesującą mieszankę tradycji sakralnych i świeckich. Podczas gdy Halloween koncentruje się na przebierankach, zbieraniu słodyczy i dekoracjach o tematyce upiornej, współcześni wyznawcy tradycji pogańskich celebrują Samhain w bardziej refleksyjny sposób. Organizują rytuały ku czci przodków, medytacje i wspólnotowe uczty. Niemniej, wiele elementów Halloween, takich jak rzeźbienie dyń czy przebieranie się, ma swoje korzenie w dawnych obrzędach Samhain i nadal służy podobnym celom – odpędzaniu złych duchów i honorowaniu zmarłych. W wielu miejscach organizowane są wydarzenia edukacyjne, które starają się przybliżyć prawdziwe znaczenie i historię Samhain, pokazując, jak Halloween wyewoluował z tego starożytnego święta. Festiwale kultury celtyckiej często wykorzystują okres Halloween do promocji tradycyjnych obrzędów Samhain, tworząc most między współczesną popkulturą a starożytnymi tradycjami.